Tự kỷ là một rối loạn về thần kinh làm cho hệ thần kinh thường thiếu đồng bộ với môi trường xung  quanh. Điều này thể hiện rất rõ trong các khó khăn của hệ thần kinh khi xử lý các thông tin giác quan đầu vào. Vì hệ thần kinh gặp khó khăn trong việc xử lý các thông tin giác quan một cách hiệu quả, nó  thường bị rối loạn, thiếu tổ chức, và bị quá tải. Trẻ thường sẽ gặp khó khăn trong việc điều chỉnh số lượng và cường độ của các kích thích để giữ cho hệ thần kinh bình tĩnh, có tổ chức và tập trung. Trẻ  có thể đang thiếu năng lượng và chậm chạp ở một thời điểm nhưng lại quá tải và lo lắng ngay sau đó. 

Để có được sự thăng bằng mà hệ thần kinh cần, các nhà trị liệu hoạt động được đào tạo về rối loạn xử lý cảm giác đã thiết lập các chế độ cảm giác để giúp hệ thần kinh bình tĩnh và có tổ chức để đạt được trạng thái phấn khích tối ưu.  

Áp dụng chế độ cảm giác trong can thiệp trẻ tự kỷ

Một chế độ cảm giác là một lịch trình được thiết lập rất cẩn thận của các hoạt động cảm giác, trong  suốt một ngày, để giúp cho hệ thần kinh được bình tĩnh, có tổ chức và tập trung. Đó là một hệ thống  cân bằng giữa các hoạt động cảm giác cần được thực hiện thường xuyên trong ngày. Điều này sẽ giúp  giảm bớt sự lo lắng, tăng tập trung và tối ưu hoá khả năng học và thích nghi của trẻ với các đòi hỏi hàng ngày.

Khi trẻ quá phấn khích, các hoạt động bình tĩnh và có tổ chức sẽ làm thăng bằng lại hệ thần kinh. Khi trẻ thiếu năng lượng, các hoạt động kích thích sẽ làm tăng mức độ tỉnh táo. Một khi hệ thần kinh ở trong trạng thái phấn khích tối ưu, thì một lượng các kích thích có tổ chức có thể duy trì trạng  thái tỉnh táo vừa đủ.  

Thiết kế chế độ cảm giác cho trẻ tự kỷ

Khi thiết kế chế độ cảm giác, có thể là một phần của việc đánh giá, nhà hoạt động trị liệu sẽ lập một danh sách các cảm giác trẻ thích và những gì trẻ nhạy cảm để tạo ra một hồ sơ cho trẻ. Theo hồ sơ này,  nhà trị liệu sẽ tìm các kích thích nào làm trẻ bình tĩnh (ví dụ, áp lực sâu, đu đưa chậm…), cái gì làm  trẻ phấn khích (nhảy, xích đu, nhai những đồ ăn nhẹ và cứng), các kích thích gì trẻ tìm kiếm (thích  thú) và những gì trẻ tránh (nhạy cảm).

Từ đó nhà trị liệu có thể thiết kế một thời khoá biểu các hoạt  động trong ngày của trẻ làm cho hệ thần kinh của trẻ được bình tĩnh và có tổ chức. Thường thì một số các hoạt động cụ thể sẽ được gợi ý để đưa vào trong lịch sinh hoạt hàng ngày (có thể thực hiện 2h một  lần) như là một quy trình tiêu chuẩn để giữ cho trẻ có tổ chức, và thêm vào đó cho trẻ các hoạt động  bình tĩnh hoặc kích thích nếu cần phụ thuộc vào mức độ phấn khích của trẻ.  

Hoạt động làm trẻ bình tĩnh 

Hoạt động kích thích trẻ

Một chế độ cảm giác được can thiệp hiệu quả sẽ giúp trẻ tự kỷ bình tĩnh, tỉnh táo và có tổ chức.

Bill Nason – Autism Discussion Page
Chuyên gia Lê Thị Phương Hoa biên dịch