Cha mẹ vẫn thường nghĩ “Muốn con giỏi phải chê thật nhiều, như vậy con mới nỗ lực cố gắng hơn?”. Chính bởi thế mà vô hình trung cha mẹ đã tạo ra một thế hệ trẻ kém tự tin, ngại thể hiện bản thân, không dám nói lên chính kiến của mình.

Trong chúng ta, đã có ai cảm thấy ngại ngùng khi khen ngợi ai một điều gì đó?

Gánh Xiếc đoán là có rất nhiều. Gánh Xiếc đã làm việc với rất nhiều phụ huynh/người chơi/người chăm sóc trẻ trong hơn hai năm vừa qua, và trong những khoảng thời gian đầu, thường thì cha mẹ và người chăm sóc trẻ đều rất hiếm khi dành một lời khen ngợi khi con của họ làm được một điều gì đó.

Họ có chia sẻ rằng, họ cảm thấy ngượng ngùng trong lời nói khi họ khen con, họ cũng cảm thấy điều mà con làm được thì con đã làm được rất nhiều lần rồi nên khen cũng chẳng có tác dụng gì, hay có trường hợp, cha mẹ nói rằng trong trường hợp đó không cần phải khen làm gì. Điều này cũng có thể xuất phát từ sâu xa chính bản thân họ chưa từng được cha mẹ, ông bà khen khi còn bé cho đến lớn, thậm chí khi dùng lời khen chân thành với một ai đó thì họ lại bị xem là một lời khen sáo rỗng, thảo mai. À, hình như những điều này đã in sâu và khắc mạnh trong tâm trí họ và biến thành văn hoá từ đời này sang đời khác. Tất cả những điều đó biến họ thành những người không tự tin, và rồi họ không tự tin để có thể nói ra một lời khen ngợi cho con của mình.

KHÔNG SAO CẢ, tất cả chúng ta đều có thể làm khác đi. Văn hoá vẫn có thể thay đổi. Chỉ cần chúng ta thay đổi niềm tin, tất cả mọi thứ trên đời này đều có thể thay đổi.

VÌ SAO NHẮC ĐẾN NIỀM TIN Ở ĐÂY?
Bởi trước khi dành một lời khen ngợi một ai đó, nếu bạn cảm thấy lời khen đó là không cần thiết và không có tác dụng, nên dẫn đến việc bạn KHÔNG NÓI RA. Niềm tin ở đây chính là việc bạn cảm thấy lời khen đó không cần thiết.

Vậy chúng ta có thể thay đổi như thế này.
Trước khi khen ngợi một ai đó, bạn hãy nghĩ rằng việc khen ngợi rất có tác dụng để khiến người đó cảm thấy tự tin và họ có thể làm tốt hơn những lần sau, cũng giống như khi một ai đó công nhận thành quả công việc của bạn chẳng hạn, điều đó sẽ khiến bạn cảm thấy thoải mái hơn và dẫn đến việc bạn SẼ NÓI RA. Niềm tin ở đây chính là bạn tin tưởng rằng việc khen hoàn toàn có tác dụng.

Đấy, chỉ đơn giản có vậy. Vậy thực tế niềm tin mà bạn tin rằng việc khen ngợi ai đó là có tác dụng có thực sự có thật không? Gánh Xiếc xin trả lời là CÓ!

Quay trở lại với phụ huynh và con trẻ nói riêng, trong thực tế, có rất nhiều những câu chuyện của những đứa trẻ dù nỗ lực đến mấy cũng có thể bị bố mẹ phủ nhận sạch bách. Và cũng không ít đứa trẻ suốt ngày phải nghe những từ ngu, dốt, kém… hay bị so sánh với con này vật nọ.

Chê con trẻ không chỉ là thói quen của nhiều phụ huynh mà có người còn xem đó như là một cách để giáo dục con, chê với suy nghĩ để con biết khiêm nhường và không ngừng cố gắng. Một đứa trẻ thường xuyên phải nghe những lời chê bai sẽ nghi ngờ, mất tự tin và dễ dàng bị triệt tiêu khả năng khám phá, sáng tạo.

Theo các chuyên gia tâm lý, nếu trẻ thường xuyên sống trong môi trường bị chỉ trích, chê bai, trẻ sẽ phải gánh những tổn thương lâu dài rất khó hồi phục để tìm giá trị của bản thân. Trẻ sẽ luôn nghĩ bản thân mình cái gì cũng yếu kém, có cố gắng bao nhiêu cũng không đủ và làm cái gì cũng sợ, cũng tự ti… Còn chưa kể, sau này khi lớn lên sẽ vô tình hình thành trong suy nghĩ và lối sống của trẻ sự chỉ trích, chê bai và không thừa nhận khả năng của người khác. Như thế trẻ rất khó để trở thành người thành công trong cuộc sống.

Cha mẹ vẫn thường nghĩ “Muốn con giỏi phải chê thật nhiều, như vậy con mới nỗ lực cố gắng hơn?”. Chính bởi thế mà vô hình trung cha mẹ đã tạo ra một thế hệ trẻ kém tự tin, ngại thể hiện bản thân, không dám nói lên chính kiến của mình. Thử hỏi trong chúng ta, có ai muốn sống trong môi trường suốt ngày bị chê bai, hay đơn giản là khi chúng ta làm việc cực nhọc, vất vả nhưng không được lãnh đạo khen ngợi và khuyến khích? Vậy thì con trẻ của chúng ta cũng vậy, chúng đều không muốn thế.

Lời khen mang lại nhiều cảm xúc tích cực cho mọi người, đặc biệt với trẻ con ở độ tuổi đang phát triển và hình thành nhân cách, lời khen như là là chất xúc tác tạo nên động cơ hoạt động, học tập và phát triển nhận thức của trẻ. Khen ngợi đúng cách giúp trẻ hào hứng, vui vẻ, là phần thưởng tinh thần vô cùng quý giá. Trong học tập, thi đua, khen ngợi là động lực giúp trẻ cố gắng đạt thành tích cao. Trong đời sống, khen ngợi giúp trẻ biết được đâu là việc tốt cần phát huy và đâu là việc không nên làm.

Những lời khen có thể đi sai hướng, vì vậy khen ngợi là một nghệ thuật mà chúng ta cần phải học. Nói chung, lời khen cần phải chân thành, đúng thời điểm, đúng động cơ và cách dùng từ để khen. Hãy bỏ qua những lời khen ngợi chung chung như “con giỏi quá!”, “con làm tốt lắm”, mà hãy cụ thể hoá hơn như “Bố rất thích cách con cười với bố”, “Mỗi lần cho chỉ tay cho mẹ mẹ biết con đã cố gắng rất nhiều” hay “Bức tranh con vẽ thật đẹp, cô thích con phối hai màu như vậy với nhau!”. Và nên nhớ, đừng khen ngợi quá đà, mà hãy chân thành từ trái tim.

Ghi nhận hành động của con bằng cách nói ra cảm xúc của bạn cũng chính là một cách khen ngợi ý nghĩa nhất mà trẻ mong đợi. Bởi vậy, các bậc phụ huynh, xin đừng ngại ngần mà hãy thay đổi cách hành xử với con trẻ ngay từ hôm nay.

– Gánh Xiếc-