Bác sĩ nhi khoa: “Chắc chắn rồi, hãy cho con bạn uống Tylenol. Nó hoàn toàn an toàn.”
Đường dây kiểm soát chất độc: “Con bạn đã uống cả chai Tylenol? Đến ngay Phòng Cấp cứu. Họ sẽ có phác đồ giải độc.”
Hai tuyên bố này dường như hoàn toàn đối lập và mâu thuẫn. Có thứ gì cho con hoàn toàn an toàn mà bệnh viện lại có phác đồ giải độc không? Bản thân là một phụ huynh, tôi chắc chắn muốn biết rằng việc thẩm định đã được thực hiện để đảm bảo rằng thứ mà tôi đang cho con mình, thứ mà bác sĩ nhi khoa của tôi đang khuyến nghị, là an toàn cho con tôi.
Niềm tin khó thay đổi
Sự không chắc chắn xung quanh những tuyên bố mâu thuẫn này bắt nguồn từ việc khoa học không biết mức độ tác hại của acetaminophen—thành phần hoạt chất trong Tylenol và các loại thuốc giảm đau không kê đơn khác—có thể gây ra. Ngay cả khi nhiều nghiên cứu khoa học được công bố cho thấy acetaminophen có thể gây ra tự kỷ thì cũng thường bị bỏ qua hoàn toàn.
Tôi tin rằng điều này đơn giản là do bản chất con người. Một khi chúng ta học được điều gì và tin vào nó, thì niềm tin đó rất khó thay đổi. Chúng ta đã gặp khó khăn như thế nào để thay đổi niềm tin rằng Trái Đất thực sự tròn chứ không phẳng? Xã hội của chúng ta đã gặp khó khăn như thế nào trong việc thay đổi từ “4 trong số 5 bác sĩ khuyên dùng thuốc lá Marlboro” thành “bác sĩ trưởng khoa phẫu thuật cảnh báo bạn rằng hút thuốc có thể gây ung thư”? Niềm tin của bạn về cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 năm ngoái sẽ khó có thể thay đổi như thế nào? Bất kể những gì bạn tin tưởng, thực sự sẽ mất bao lâu để thay đổi suy nghĩ của bạn?
Acetaminophen và tự kỷ
Phòng khám của tôi chuyên giúp trẻ em phục hồi tự kỷ. Tôi yêu công việc của mình vì tôi có thể giúp trẻ em và gia đình chúng có cuộc sống tốt hơn, và tôi không ngừng học hỏi những điều mới. Tôi nhớ lần đầu tiên tôi nghe nói về acetaminophen gây ra tự kỷ—tôi đã cười phá lên. Không thể nào! Điên rồ! Vào thời điểm đó, tôi tin rằng acetaminophen an toàn và vô hại… Trên thực tế, an toàn và vô hại đến mức ngay cả trẻ sơ sinh cũng có thể uống được. Nhưng sau đó tôi bắt đầu lắng nghe khoa học.
Bắt đầu vào năm 2003, khi một nhà nghiên cứu từ Đại học bang Utah công bố một nghiên cứu về mối liên quan giữa acetaminophen với sự khởi đầu của tự kỷ thoái lui. Đầu tiên, hãy để tôi giải thích tự kỷ xảy ra như thế nào. Phần lớn trẻ tự kỷ không được sinh ra đã có tự kỷ. Chúng thường mất đi các kỹ năng về ngôn ngữ, tương tác và giao tiếp mắt, cũng có thể là các chức năng cơ bản hơn, vào khoảng 12–18 tháng tuổi.
Có rất nhiều điều xảy ra trong quá trình lớn lên và phát triển của trẻ trong khoảng thời gian đó của cuộc đời. Vì vậy thật khó để xác định một sự kiện nào là nguyên nhân làm chúng thoái lui vào tự kỷ. Tuy nhiên, cộng đồng khoa học đã làm việc trong nhiều thập kỷ với nỗ lực khám phá nguyên nhân gây ra tự kỷ.
Trong giai đoạn phát triển quan trọng diễn ra khi con bạn được 12–18 tháng, bác sĩ nhi khoa thường khuyên bạn nên dùng acetaminophen trong và xung quanh các lần khám sức khỏe định kỳ. Sĩ quan hải quân Stephen Schultz có một đứa con mắc tự kỷ và ông tin rằng nguyên nhân là do ngộ độc acetaminophen. Ông đã viết một cuốn sách về sự thoái lui của con mình và bắt đầu xuất bản nhiều nghiên cứu hơn, bao gồm một cuộc khảo sát năm 2008 với các cha mẹ những người tin rằng acetaminophen là một yếu tố góp phần gây ra tự kỷ thoái lui khi dùng cho trẻ nhỏ, nhưng ibuprofen thì không.
Khoa học đằng sau tuyên bố này
Các nghiên cứu khoa học hỗ trợ ý tưởng này đã tăng lên đáng kể trong năm năm qua. Một bác sĩ phẫu thuật từ Nhật Bản đã nghiên cứu việc sử dụng acetaminophen ở phụ nữ mang thai và cho thấy rằng “acetaminophen trước khi sinh được báo cáo là có liên quan đến bệnh hen suyễn, chỉ số thông minh (IQ) thấp hơn, khoảng cách hậu môn sinh dục (tầng sinh môn) ở trẻ sơ sinh nam ngắn hơn (dự đoán khả năng sinh sản của nam giới kém), rối loạn phổ tự kỷ, các vấn đề về phát triển thần kinh (phát triển vận động thô, giao tiếp), rối loạn giảm chú ý/tăng động, kém chú ý và chức năng điều hành và các vấn đề về hành vi thời thơ ấu”.
Tất cả mọi người đều khác nhau—tất cả chúng ta đều có gen di truyền khác nhau và tất cả chúng ta đều dễ mắc phải một số vấn đề sức khỏe nhất định, bao gồm cả khả năng bị hại bởi acetaminophen.
Ngoài ra, một bác sĩ tâm thần của Viện Sức khỏe Tâm thần và Khoa học Thần kinh Quốc gia ở Bangalore, Ấn Độ, cho biết, “việc tiếp xúc với acetaminophen khi mang thai (đặc biệt khi thời gian tiếp xúc là 28 ngày trở lên) có liên quan đến chậm phát triển vận động, suy giảm vận động thô và vận động tinh, suy giảm khả năng giao tiếp, suy giảm các hành vi hướng nội và hướng ngoại, và tăng động”.
Ngay cả các nhà nghiên cứu từ Johns Hopkins cũng đồng ý: “Dấu ấn sinh học dây rốn cho thấy thai nhi tiếp xúc với acetaminophen tăng đáng kể nguy cơ mắc ADHD [tăng động giảm chú ý] và ASD [tự kỷ] ở trẻ em theo kiểu phản ứng với liều lượng”.
Hơn nữa, một nghiên cứu hấp dẫn được viết bởi Tiến sĩ William Parker từ Duke, cùng với các nhà nghiên cứu khác từ Harvard, chỉ ra rằng acetaminophen có thể gây ra tự kỷ, nói rõ: “Một lời giải thích cho tỷ lệ tự kỷ gia tăng là do việc tiếp xúc nhiều với acetaminophen, làm trầm trọng thêm tình trạng viêm nhiễm và stress oxy hóa, gây độc thần kinh ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Quan điểm này đòi hỏi phải cực kỳ cấp bách trong việc thăm dò tác động lâu dài của việc sử dụng acetaminophen ở trẻ sơ sinh và khả năng nhiều trường hợp tự kỷ ở trẻ sơ sinh thực sự có thể do tiếp xúc với acetaminophen ngay sau khi sinh”.
Có bao nhiêu trẻ thực sự có thể đã và vẫn có thể bị ảnh hưởng bởi việc sử dụng acetaminophen? Nhiều người sẽ nghĩ, “con tôi uống Tylenol và chúng không mắc tự kỷ”. Điều đó thật tuyệt! Tuy nhiên, khi tôi ăn đậu phộng thì không sao, nhưng người bị dị ứng đậu phộng nghiêm trọng sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, thậm chí có thể tử vong nếu họ chạm vào. Tất cả mọi người đều khác nhau—tất cả chúng ta đều có gen di truyền khác nhau và tất cả chúng ta đều dễ mắc phải một số vấn đề sức khỏe nhất định, bao gồm cả khả năng bị hại bởi acetaminophen. Một nghiên cứu năm 2020 cho biết, “ước tính acetaminophen sau khi sinh chiếm khoảng 40% nguy cơ [tự kỷ] ở trẻ em nam ở Mỹ”. Bốn mươi phần trăm!
Chọn lợi nhuận hay con người?
Những ví dụ này chỉ là một số ít trong số rất nhiều nghiên cứu có thể được tìm thấy về tự kỷ và acetaminophen. Vì vậy, nếu khoa học đang bắt đầu xây dựng, thì các nghiên cứu về độ an toàn của Tylenol ở đâu? Tôi đã liên hệ với Johnson & Johnson, nhà sản xuất Tylenol (thuốc chung cho acetaminophen) và hỏi họ câu hỏi này: Nếu các nhà nghiên cứu từ Johns Hopkins, Duke và Harvard nói rằng sản phẩm của bạn gây ra tự kỷ, thì nghiên cứu chứng minh an toàn của bạn ở đâu?
Câu trả lời của họ có thể làm bạn ngạc nhiên. Acetaminophen là một loại thuốc cũ đến mức khi nó được phát triển, người ta không cần phải tiến hành các nghiên cứu nghiêm ngặt về độ an toàn để bán nó. Khi các quy định đó được đưa ra, các loại thuốc hiện có, như acetaminophen, đã được miễn trừ và tự động có hiệu lực, nghĩa là chưa có bất kỳ nghiên cứu nào về sự an toàn của acetaminophen đối với chậm phát triển và tự kỷ. Thành thật mà nói, tôi không tin rằng họ quan tâm đến nỗ lực xác nhận sự an toàn của acetaminophen; “lợi nhuận” dường như là câu thần chú. Nếu họ quan tâm đến sự an toàn, tôi thách thức họ thực hiện một thử nghiệm dài hạn về độ an toàn của acetaminophen.
Chúng ta sẽ đi đâu từ đây?
Hãy nhớ rằng, niềm tin rất khó thay đổi. Con người là sinh vật của thói quen, vì vậy khi các nghiên cứu khoa học này được đưa đến nhiều bác sĩ nhi khoa, họ dường như phớt lờ nó và tiếp tục kê đơn acetaminophen. Đây là điều họ đã làm từ rất lâu rồi. Nhưng nếu khoa học đang nghiên cứu được nhiều hơn, thì chúng ta với tư cách là các chuyên gia y tế có nên thích nghi với thông tin mới không?
Tôi tin chắc rằng nếu chúng ta chuyển con mình sang dùng ibuprofen thay vì acetaminophen hoặc nếu chúng ta thực hiện các xét nghiệm về tình trạng di truyền (như chúng ta làm với trẻ sơ sinh vào ngày đầu tiên sinh ra để xác định rối loạn trao đổi chất do di truyền PKU), thì chúng ta có thể chọn những đứa trẻ có thể chịu được các loại thuốc có khả năng gây độc và những đứa trẻ không thể. Tôi tin rằng chúng ta có thể cắt giảm 50% các chẩn đoán tự kỷ mới. Đây là một thử thách khác mà tôi phải đối mặt với thế giới nhi khoa của chúng ta.
Chúng ta có thực hành y tế dự phòng không? Hay chúng ta tiếp tục kê những loại thuốc có tác dụng phụ không chắc chắn rồi dọn dẹp đống lộn xộn sau đó mà gây hại cho con cái chúng ta?
Một câu hỏi quan trọng khác là liệu có thể đảo ngược ngộ độc acetaminophen hay không? May mắn thay, câu trả lời là có!
Thuốc giải độc cho ngộ độc acetaminophen là axit amin cysteine, thường ở dạng N-acetyl cysteine (NAC). Nhưng làm thế nào để chúng ta biết điều này? Đầu tiên, việc sử dụng cysteine là quy trình trong mọi phòng cấp cứu trên toàn thế giới về ngộ độc acetaminophen. Ngoài ra, một loại thuốc tiêm tĩnh mạch acetaminophen mới có chứa cả acetaminophen và cysteine—bệnh nhân nhận được thuốc và thuốc giải độc cùng một lúc. Nhưng trong khi đây có vẻ là một loại thuốc phòng ngừa tốt, thì tại sao bạn lại cần một loại thuốc giải độc? Tại sao khoa học không tạo ra các loại thuốc an toàn và tại sao lại phê duyệt một loại thuốc độc hại ngay từ đầu?
Các biện pháp phòng ngừa và điều trị dài hạn
May mắn thay, bạn có thể bắt đầu giúp đỡ con mình ngay hôm nay. Thuốc giải độc—NAC—hiện có sẵn dưới dạng thuốc bổ sung không kê đơn. NAC mạnh và hiệu quả, tuy nhiên, tại thời điểm viết bài này, Amazon đã xóa NAC khỏi trang web của mình, có tin đồn rằng FDA đang xem xét chỉ định lại NAC dưới dạng dược phẩm và loại bỏ nó dưới dạng bổ sung không cần đơn.
Mặc dù NAC nên dùng cùng ngày với acetaminophen như một biện pháp phòng ngừa, nhưng nếu bạn có con mắc tự kỷ và bạn nhận thấy sự thoái lui tại thời điểm dùng acetaminophen—và nếu bạn bắt đầu đồng ý với các nhà khoa học từ Johns Hopkins, Duke, và Harvard—đã đến lúc theo đuổi một phác đồ điều trị sâu hơn để chữa lành bộ não bị tổn thương.
Với tất cả những thông tin quan trọng về acetaminophen, bạn nên làm gì tiếp theo?
Nếu bạn đang mang thai hoặc dự định có thai, bạn nên tránh dùng acetaminophen và/hoặc thực hiện xét nghiệm để sàng lọc các rủi ro di truyền và khuynh hướng nhiễm độc acetaminophen. Nếu bạn có con nhỏ, hãy thử dùng ibuprofen thay vì acetaminophen hoặc thử các khuyến nghị khác do nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn cung cấp.
Nếu bạn hiện đang có con mắc tự kỷ, vui lòng làm đánh giá y sinh hoàn chỉnh từ bác sĩ MAPS (những bác sĩ chữa bệnh nhân có nhu cầu đặc biệt này có kiến thức tiên tiến nhất trong điều trị tự kỷ). Nhiều nghiên cứu khoa học quan trọng gần đây cho thấy chúng ta có thể giúp ngăn ngừa và điều trị tự kỷ bằng cách loại bỏ việc sử dụng acetaminophen. Đã đến lúc bắt đầu lắng nghe bằng chứng khoa học này.
– Chuyên gia Lê Thị Phương Hoa sưu tầm và biên dịch –