Con đi ị đúng cách đúng thời gian đúng địa điểm dường như là nỗi khó khăn của các cha mẹ có con tự kỷ.
Cứ đúng khung giờ đó, con lại bắt đầu đi ị (trong quần). Cả nhà ai ai cũng khó hiểu. Vì sao lại như vậy mặc dù đã thay đổi giờ gian biểu ăn uống và đã dặn dò con rất nhiều lần rằng “muốn đi ị thì phải vào nhà vệ sinh”. Mà mỗi lần con đi ị thì lại như đánh trận. Khi thì bôi trét khắp tường. Khi thì khóc ré lên và không cho người khác đụng vào người. Đó là chưa kể vào nhà vệ sinh thì con hét toáng lên như bị ai đánh. Con cố gắng gồng người và như muốn chạy ra ngoài càng nhanh càng tốt. Một bên thì đầy sợ hãi, một bên thì chỉ muốn giải quyết vấn đề càng nhanh càng tốt, có quát, có tức giận, có bất lực.
Từ cách này đến cách khác nhưng vẫn không xong
Bạn đã từng thử rất nhiều cách. Như nghe theo lời khuyên của các bác sĩ, thậm chí lê la khắp các group hội nhóm chỉ để mong tìm được giải pháp. Bởi vì bạn đang bắt đầu cảm thấy khó chịu một cách kinh khủng.
Bạn đã từng yêu cầu con ngồi trong nhà vệ sinh suốt 30 phút hay một giờ?
Bạn đã từng ngồi đếm khi nào con mới được ra khỏi bệ?
Bạn đã thay đổi chế độ ăn, thời gian biểu mà vẫn không có tác dụng?
Bạn tuyên bố rằng có thể chiến đấu với vô vàn vấn đề khác của con, nhưng riêng trong chuyện này thì bỏ cuộc. Đôi lúc bạn còn xấu hổ khi không dám nói về vấn đề này. Ai mà thích nghe chuyện đi “ị” cơ chứ, chẳng ai muốn nghe cả đâu – bạn tự nghĩ vậy. Vậy là vấn đề vẫn còn mãi ở đó. Con đi ị đúng cách vẫn là một ước muốn xa vời và còn kèm theo sự căng thẳng vì mỗi ngày con càng một lớn.
Bài viết này là dành cho bạn. Hãy thử bắt đầu với những bước này để giúp con đi ị đúng cách:
Bước 1: Thái độ của bạn là điều kiện tiên quyết
Nếu bạn không hứng thú với chuyện đi vệ sinh, tại sao con bạn có thể như vậy được? Bạn hãy làm cho việc này trở nên vui nhộn hết sức có thể. Chúng tôi tin chắc rằng con bạn sẽ trở nên chủ động hơn trong việc sử dụng nhà vệ sinh. Thú nhận với chúng tôi nào, đã bao giờ bạn cảm thấy nhẹ nhõm (như trên thiên đàng) sau khi được “trút bỏ hết nỗi buồn” trong nhà vệ sinh chưa?
Nếu bạn đã từng như vậy, chúng tôi có niềm tin rằng việc bạn truyền tải thông điệp đó cho con sẽ vô cùng dễ dàng. Và cũng sẽ giúp được cho con biến việc đi vệ sinh thành một việc thú vị và vui nhộn. Còn nếu câu trả lời của bạn là chưa bao giờ, thì bước đầu tiên sẽ là bạn cần tiếp nhận một số suy nghĩ và niềm tin mới về sự hấp dẫn của nhà vệ sinh. Trong tình huống con đi ị ở trong quần mà không phải là nhà vệ sinh.
Thoải mái trong từng khoảnh khắc
Đừng lo lắng quá. Bạn hãy thể hiện một sự bình tĩnh và thoải mái hết sức có thể. Hãy tự dặn rằng “không sao cả, chỉ là con muốn ị trong quần cho thoải mái mà thôi”. Rồi dọn dẹp bãi chiến trường một cách cực kì bình thường. Đừng thể hiện rằng bạn cảm thấy ghê tởm, cũng đừng mắng nhiếc con “tại sao con lại như thế”. Đặc biệt hơn là đừng tỏ ra hoảng sợ hay tức giận về việc đó. Tất cả những thái độ đó của con chỉ khiến con như được kích thích. Con khoái chí được nhìn những biểu cảm đấy từ bạn. Và chúng tôi xin thông báo, có thể việc con suốt ngày đi ị như thế là một cách tìm kiếm phản ứng từ bạn mà thôi.
Nếu bạn đang cảm thấy bị thúc ép từ những người bên ngoài trong việc phải hướng dẫn con bạn dùng nhà vệ sinh thật nhanh, thì hãy nhớ: đừng để ai áp đặt cho bạn khoảng thời gian để hướng dẫn con. Con bạn là duy nhất. Hãy tập trung để trở nên bình tĩnh và thoải mái dù việc này không phải làm được ngay. Không quan trọng là con bao nhiêu tuổi, miễn là bạn vẫn có thời gian để giúp con.
Có bao giờ bạn đã không đi được vệ sinh khi đang căng thẳng? Hoặc bạn phải chịu áp lực là phải làm thật nhanh để hoàn thành nhiệm vụ? Nếu có, hãy nghĩ con của bạn cũng đang có cảm giác như vậy. Và hãy luôn nhớ, con bạn là đứa trẻ cực kì nhạy cảm. Chúng có thể cảm nhận được sự áp lực của bạn chỉ cần qua ánh mắt, nét mặt, một cái nhau mày và giọng nói gắt gỏng hơn của bạn. Thật đấy!
Bước 2: Tìm hiểu nhịp độ tự nhiên
Đây là một cách dễ dàng nhất để bạn có thể tìm ra các nguyên nhân. Ví dụ: Bao nhiêu lâu sau khi ăn cơm thì con đi ị? Quãng thời gian trung bình giữa những lần đi ị của con là bao lâu? Con thường đi ị vào thời điểm nào trong ngày, và bao nhiêu lần?
Hãy tạo một “nhật kí vệ sinh” trong một khoảng thời gian. Ghi chú lại những thời điểm mà con đi “ị”. Với bất cứ nguyên nhân nào, lý do gì, chúng tôi khuyên bạn hãy nhớ bước 1 nhé. Nhiều đứa trẻ có khuynh hướng đi vệ sinh trong một khoảng thời gian cố định mỗi ngày. Nếu con không đi ị trong một thời điểm nhất định hoặc đi nhiều lần, hãy ghi lại.
Khi biết được các thông tin trên, chúng ta có thể bắt đầu khuyến khích con sử dụng nhà vệ sinh 15 phút trước khi con thực sự cần. Hãy mời con vào nhà vệ sinh bằng một thái độ hào hứng. Cách này sẽ có hiệu quả hơn rất nhiều so với việc để con ngồi trong nhà vệ sinh mỗi 30 phút hay 1 tiếng. Khi áp dụng những thông tin có được từ nhật kí vệ sinh, bạn có thể đưa con vào nhà vệ sinh khi thực sự cần.
Bước 3: Xây dựng kế hoạch để con đi ị đúng cách
Đây chính là điểm mấu chốt. Bạn có buồn cười khi phải xây dựng kế hoạch đi “ị” cho con không? Chúng tôi đã làm như thế với rất nhiều những bạn ở Gánh Xiếc đấy. Và các phụ huynh sẽ cùng làm tại nhà một cách nhất quán.
Nào, bạn đã sẵn sàng rồi chứ! Chúng ta hãy cùng bắt đầu xây dựng kế hoạch đi ị
1. Kiểm tra mọi thứ trước khi bắt đầu
Khi bạn sẵn sàng có nghĩa là:
- Bạn có thông tin quan trọng về thời gian đi vệ sinh của con
- Bạn có những thứ mình cần: bô, bạt phủ. (Bạt phủ để ở dưới bô hoặc phòng chơi để tránh các tình huống không mong muốn xảy ra. Bạn có thể dễ dàng chùi rửa.)
- Bạn có trong đầu thời gian mà bạn có thể bắt đầu quá trình
- Bạn đã hoàn toàn thoải mái và sẵn sàng
- Bạn cảm thấy hứng thú hơn lúc nào hết
2. Nhận biết khi nào nên yêu cầu con vào nhà vệ sinh
– 15 phút trước khi đi ị theo “nhật kí vệ sinh” đã được đề cập đến phần trước. Bạn sẽ mời con sử dụng nhà vệ sinh trước 15 phút để có đủ thời gian đưa con vào một cách nhẹ nhàng và thoải mái. Và tất nhiên chúng ta sẽ mời gọi con bằng nhiều cách khác nhau
– Khi con có dấu hiệu chuẩn bị đi ị: đứng sững, im lặng, kiểu như đứng thất thầ
– Khi con cho thấy sự hứng thú với bô hay nhà vệ sinh, bằng cách liếc nhìn, đi ngang qua lại hay đụng vào những vật này. Điều này sẽ cần sự chú ý rất kĩ càng từ phía chúng ta. Hãy gợi ý khi con có những dấu hiệu này.
3. Mời gọi con vào nhà vệ sinh
Hãy nhớ, thoải mái, vui vẻ là điều kiện tiên quyết cho bước này.
• Bạn có thể nói với con một cách cực kì vui vẻ bằng bất kì cách nào mà bạn thích:
– Con yêu, bây giờ chúng ta đi ngồi bồn cầu rồi! Ba/mẹ đang tò mò là con đi tiêu hay đi tiểu đây!
– Ồ mẹ thấy hình như con muốn đi ị, đi cùng mẹ vào nhà vệ sinh để con có thể thả chúng vào đó nha!
Hãy dùng một thứ con vật/búp bê yêu thích của con để có thể mời gọi con bằng cách giả giọng chúng. Chúng tôi đã thử rất nhiều lần cách này và đứa trẻ cực kì hào hứng.
• Nắm tay con:
Hãy thực hiện điều này sau khi thử mời con bằng lời hay sau khi hỏi con mà không nhận được sự phản hồi từ phía con. Hãy tiến lại gần con và giải thích rằng “mẹ sẽ dắt tay con vào nhà vệ sinh nhé” Nếu con đồng ý, hãy dắt con đến nhà vệ sinh ngay lập tức. Nếu con chịu đi cùng bạn, hãy dè chừng xem con có đang đi theo bạn một cách tự nguyện hay không. Nếu con kéo tay lại, hãy thả tay con ra để con thấy được con hoàn toàn có được quyền kiểm soát.
• Bế con lên:
Giải thích với con rằng bạn sẽ bế con và đưa con vào nhà vệ sinh. Nói với con một cách vui vẻ và hào hứng! Chờ sợ đồng ý của con. Nếu con di chuyển xa khỏi bạn, miễn cưỡng hay chống cự, bạn nên trao cho con quyền kiểm soát và không bế lên nữa.
• Hãy kiên trì!
Con đường của chúng ta trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng cần sự kiên trì. Nếu con chưa đáp lại ngay lần đầu tiên khi bạn hỏi. Hãy kiên trì với câu hỏi đó, có khi phải mất vài lần. Nếu con không đáp lại bằng lời hay bất kì cử chỉ nào, thì hãy duy trì những bước ở phía trên trong ít nhất năm phút. Chúng ta sẽ cho con hiểu rằng sử dụng nhà vệ sinh là một điều vô cùng vui nhộn. Nếu con rõ ràng nói “không”, hãy tôn trọng câu trả lời này và cho con biết bạn sẽ thử lại sau 5 phút nữa.
Nói đến đây chúng tôi bỗng nhớ đến chàng trai tên Sim ở Gánh Xiếc. Tôi còn nhớ như in những ngày mới đến. Chúng tôi suốt ngày được hứng chịu những trận thả bom vô tội vạ của chàng trai. Điều đó khiến tôi xây dựng nhật kí vệ sinh và mời cậu bé mỗi lần đến giờ. Cậu bé sẽ nói “Không hả” khi cậu muốn nói “Không”. Do người lớn ở nhà thường nói không hả khi cậu không muốn làm gì đó. Sau nhiều lần mời và làm mọi cách vui nhộn, từ “đái buồn thế” (ý là buồn đái thế) cậu bé đã có thể tuyên bố “con muốn đi ị”. Chúng tôi đã ăn mừng không biết bao nhiêu lần trong hạnh phúc với chàng trai 6 tuổi đáng yêu này.
• Thoải mái, thoải mái và thoải mái
Bạn là người tốt nhất bên cạnh con, bạn là người hiểu con nhất. Đừng tạo áp lực cho chính bản thân mình, mà hãy thoải mái. Không cần phải vội, dù bao nhiêu tuổi đi nữa, con vẫn có thể hoàn thành được việc tự đi vệ sinh. Tất cả những công trình đều cần những viên gạch xây dựng, mỗi ngày một chút. Và việc con đi ị đúng cách cũng vậy, cần thời gian để tạo nên một kỹ năng mới. Hãy bỏ qua mục tiêu con phải ngồi bồn cầu. Mà hãy hứng thú với việc mời con vào nhà vệ sinh. Hãy tập trung vào nó và tận hưởng niềm vui để theo đuổi nó.
• Làm mẫu và dùng động lực
Chúng tôi đã từng sử dụng gấu bông ngồi lên bồn cầu (việc này nghe có vẻ kì cục đúng không, nhưng là như vậy đấy). Bất kì một đồ vật nào yêu thích của con cũng có thể biến thành động lực để con có thể nhìn và biết được rằng mình sẽ làm gì khi vào nhà vệ sinh. Hãy dùng bài hát mà con yêu thích, biến nhà vệ sinh thành một nơi thú vị hơn bao giờ hết. Chúng tôi đã từng hát giai điệu của “If you happy and you know” để chế thành bài hát “Sim Sim Sim Sim Sim, Sim cùng đi ị” và hào hứng mời Sim vào nhà vệ sinh. Và sau nhiều lần, chúng tôi thành công!
• Không ngừng khích lệ và động viên
Bất cứ con làm được một điều gì liên quan đến nhà vệ sinh, hãy khen con thật hào hứng và chân thành: khi con bước vào, khi con ngồi lên, khi con nói, khi con kéo quần, khi con tự lau chùi, khi con xả nước… bất cứ điều gì, hãy khen thật rõ ràng, bằng nhiều cách khác nhau. Hãy tham khảo clip KHEN TRẺ của chúng tôi trên Youtube để khen con thật nồng nhiệt, sáng tạo.
Cuối cùng thì, nhà vệ sinh và chuyện đi ị của con chẳng còn gì là đáng sợ nữa đúng không? Chúng tôi chưa từng thấy việc này là một việc khó. Chúng tôi tin rằng khi bạn có tình yêu thương to lớn, sự kết nối mạnh mẽ với con, thì khi áp dụng những điều trên, điều kì diệu hoàn toàn có thể xảy ra một cách dễ dàng và nhanh chóng.
Hãy thông báo cho chúng tôi khi con bạn đã có những bước thay đổi đầu tiên nhé! Việc con đi ị đúng cách sẽ không còn là một điều quá xa vời đâu.
Các ví dụ là có thực trong Chương trình Trị liệu Chơi tại Gánh Xiếc.