Người ta tập trung rất nhiều vào thay đổi hành vi của trẻ tự kỷ, nhưng bạn cần phải thực hiện ba bước sống còn này trước khi bạn xử lý hành vi của con nếu không bạn sẽ không có được kết quả thật sự.
Khi nói đến trẻ tự kỷ, người ta tập trung rất nhiều vào thay đổi hành vi. Có rất nhiều trị liệu tự kỷ hướng tới chỉ thay đổi hành vi của trẻ tự kỷ và dạy chúng hành xử giống người bình thường.
Nếu bạn tìm kiếm trên Amazon tôi đảm bảo bạn sẽ thấy hàng tá sách hứa hẹn thay đổi hành vi của trẻ tự kỷ, và trên Pinterest, có hàng trăm bài báo nói về việc này.
Nhưng sự thật là… nếu bạn bắt đầu thử thay đổi hành vi của con ngay, bạn sẽ thật sự không đi đến đâu cả.
Có 3 bước quan trọng bạn cần làm trước khi xử lý hành vi của con bạn, và nếu bạn bỏ qua chúng, bạn sẽ không có được sự thay đổi tích cực mình muốn.
Khi chúng ta tập trung vào thay đổi hành vi của trẻ tự kỷ như là mục tiêu đầu tiên và cơ bản, rất nhiều thứ đã bị bỏ qua. Chúng ta thường nhảy ngay vào các kỹ thuật thay đổi hành vi mà các chuyên gia cho là có tác dụng, nhưng cái giá phải trả thế nào? Chúng ta có thật sự cần phải dùng hình phạt, phần thưởng, và các kỹ thuật điều khiển trẻ không? Không, chúng ta hoàn toàn không cần phải làm thế.
Nhưng nếu chúng ta muốn nhìn thấy hành vi của con mình thật sự thay đổi mà không cần phải dùng những kỹ thuật làm bạn cảm thấy có lỗi hay không thoải mái, bạn cần phải làm 3 bước dưới đây:
- Đảm bảo con tự kỷ của bạn được an toàn.
Trước khi bạn can thiệp hành vi của con, bạn cần phải đảm bảo cho con được an toàn.
“Nhưng, tất nhiên là con tôi an toàn rồi” bạn nghĩ…
Người tự kỷ thường hay lo lắng, điều đó có nghĩa là thậm chí nếu bạn biết một cách logic là con tự kỷ của bạn hoàn toàn an toàn, nhưng não của chúng có thể không cảm thấy an toàn.
Vì vậy, trước khi nhảy vào can thiệp hành vi của con, hãy đánh giá môi trường của chúng. Con bạn có đang ăn ngủ bình thường không? Các nhu cầu về giác quan của con có được thoả mãn thường xuyên không?
Con có cách nào để giao tiếp được những nhu cầu của mình với bạn, thậm chí chỉ là chỉ tay hoặc khóc để có được những gì con cần/muốn? Con có được cảm giác kiểm soát thế giới của mình không, bằng một lịch sinh hoạt cố định hay bằng các sự lựa chọn những gì xảy ra với con trong ngày?
Làm một số bước này sẽ giúp được con bạn điều chỉnh nỗi lo lắng của mình, và thiếu chúng, mọi cố gắng thay đổi hành vi sẽ chẳng có tác dụng gì đâu.
2. Hiểu được tại sao bạn muốn thay đổi hành vi của con
Bạn đã thay đổi một số thứ để giúp con bạn an toàn và đảm bảo con kiểm soát được một phần cuộc sống của mình. Bây giờ là lúc can thiệp hành vi của con rồi, đúng không?
Chưa đâu.
Bạn sẽ thấy là chúng ta cần làm một công việc của trái tim. Tôi muốn bạn dành thời gian để hiểu chính xác tại sao bạn muốn thay đổi hành vi cụ thể này.
Hãy lấy ví dụ về hai hành vi cụ thể mà cha mẹ có thể muốn thay đổi. Đầu tiên, hành vi quay tròn của con mà bạn muốn con không làm nữa. Tôi muốn bạn nghĩ xem tại sao bạn lại muốn con không quay nữa.
Quay tròn có hại cho con hay người khác không? Quay tròn có tác động tiêu cực đến cuộc sống của con không? Hay là việc con quay tròn làm cho bạn bận tâm? Hay có thể nó làm cho những người khác nhìn chằm chằm vào bạn và con khi ở ngoài đường?
Trong hầu hết các trường hợp, tôi thật sự khuyên bạn nên cứ để con làm thế. Chẳng có gì là thật sự sai khi con bạn quay tròn, và nó thật sự phục vụ nhu cầu cần thiết của con bạn.
Ví dụ hành vi thứ hai, cho rằng con bạn đánh em. Chúng ta sẽ đi qua quá trình như thế và nghĩ xem tại sao bạn muốn con thôi đánh em.
Đánh em có làm hại con và người khác không? Có. Bạn đã biết hành vi này nên được thay đổi nhưng chúng ta cũng chưa sẵn sàng để can thiệp hành vi này.
Cần có một bước quan trọng nữa!
3. Tìm ra nguyên nhân của hành vi
Lúc này bạn đã biết bạn có thể sẵn sàng bắt đầu can thiệp hành vi của con, nhưng tôi sẽ nói cho bạn biết rằng cha mẹ nào bỏ thời gian để thực hiện bước này sẽ thành công hơn những người không làm thế.
Đó chính là vì một sự thật căn bản: Mọi hành vi đều là giao tiếp.
Và trong khi điều đó là đúng với mọi hành vi và mọi trẻ, nó đặc biệt đúng với trẻ tự kỷ, những đứa trẻ gặp nhiều khó khăn trong giao tiếp. Vì vậy nếu bạn muốn thay đổi hành vi của con, bạn cần phải tìm hiểu xem hành vi đó muốn giao tiếp điều gì?
Nhiệm vụ của chúng ta – những người làm cha mẹ là tìm nguyên nhân hành vi của con mình. Có rất nhiều kỹ thuật thay đổi hành vi bỏ qua bước này và thậm chí chỉ tập trung vào thay đổi hành vi cuối cùng.
Và trong khi bạn có thể dạy trẻ loại bỏ hành vi đó, bạn sẽ không thể thành công trừ khi bạn xử lý nguyên nhân của hành vi bề nổi đó. Đó là còn chưa kể, khi bạn tìm nguyên nhân của hành vi của con bạn và giúp con xử lý nguyên nhân đó, bạn đang xây dựng lòng tin với con.
Bạn đang dạy con rằng bạn thật sự muốn giúp chúng, chứ không chỉ làm cho chúng phải hành xử theo cách bạn muốn.
Điều này thật sự rất có tác dụng!
Vì vậy tôi khuyến khích bạn dành thời gian tìm hiểu xem cái gì đang xảy ra bên dưới bề mặt đã gây ra hành vi của con bạn. Dành thời gian theo dõi khi nào con bạn hay có hành vi này và chú ý đến những gì xảy ra trước và sau hành vi để tìm kiếm các dấu hiệu liên quan.
Hãy mời con tham gia cùng nếu được, và bạn có thể sẽ ngạc nhiên trước những chia sẻ của con.
Bạn cần biết rằng “hãy làm điều này một cách không thành kiến” . Nếu bạn bắt đầu làm điều đó nhưng lại nghĩ “con tôi làm thế chỉ để được tôi chú ý” hoặc “con tôi làm thế bởi vì nó không có được cái nó muốn”, bạn sẽ mất cơ hội tìm được nguyên nhân thật sự của hành vi đó.
Vì vậy hãy giữ một thái độ hoàn toàn không thành kiến, hãy bỏ những mặc định của bạn, và tìm những gì mà các dấu hiệu cho bạn biết.
Và một khi bạn tìm được nguyên nhân bạn cho là tốt nhất của hành vi, đó là lúc bạn có thể thật sự can thiệp hành vi của con. Nhưng thật sự, thay bằng dạy hoặc điều khiển con để chúng dừng hành vi lại, bạn có thể xử lý nguyên nhân gốc rễ trước khi hành vi bắt đầu.
Bạn sẽ thấy ấn tượng với sự tiến bộ mà bạn có được với hành vi của con tự kỷ của bạn nếu như bạn dành thời gian thực hiện các bước sống còn này trước khi can thiệp.
– Câu chuyện của một người mẹ có con tự kỷ – Gánh Xiếc sưu tầm và biên dịch –